NFT là gì? Cách mạng nghệ thuật số hay bong bóng đầu cơ?

Minh Huy Nguyễn
Apr 24, 2021
7 min read

Updated: May 17, 2021

Tháng 3/2021 chứng kiến phiên đấu giá lịch sử trị giá 69 triệu đô cho một "NFT." Vậy NFT là gì để khiến các nhà đầu tư móc hầu bao của mình như vậy.

ree — Everydays: The First 5000 Days, được bán thành công với giá "69 triệu đô" tại Christie's | Ảnh: Beeple.

1. NFT là gì?

NFT là viết tắt của "Non-fungible tokens", là một dạng vật phẩm ảo được xác thực bằng

chữ ký số blockchain. Chữ ký số này bao gồm tên của người sở hữu cũng như lịch sử giao dịch của vật phẩm này.

(NFT, một hiện tượng mới nổi trên thế giới. Ảnh: Economic Times).

Giải thích chi tiết thì Non-fungible tokens (NFT) dịch ra là các "token không thể thay thế." Các "token" ở đây là những tập tin như: "jpg, mng, mp4, gif,..." Còn "không thể thay thế" là do chúng được cấp một mã ID khác biệt so với phần còn lại khi được tải lên mạng blockchain ví dụ như Ethereum,Tron,...

Lấy ví dụ như "sổ đỏ" của mỗi nhà đều có một mã số riêng để phân biệt các ngôi nhà với kích cỡ và vị trí khác nhau (không thể thay thế), nhưng với tờ tiền 10k thì chúng đều có giá trị ngang nhau nên tôi có thể quy đổi ngang hàng với nhau (có thể thay thế).

2. Đặc điểm của NFT

Tính không thể chia cắt: Không giống các đồng tiền kỹ thuật số khác có thể mua lẻ, NFT không thể bị chia nhỏ hay mua bán theo phần (trừ khi tác giả chia ra và bán rời).
Tính độc nhất: Các token này là độc nhất, kể cả những người khác có tạo ra những tập tin y hệt thì chúng vẫn khác và không có giá trị trao đổi.
Tính vĩnh cửu: Sự tồn tại của các token này là vĩnh viễn, kèm theo các thông tin trong token đó liên quan đến tên, định dạng, lịch sử giao dịch
Không cần được cấp phép: Đây là đặc điểm tùy loại NFT. Nếu NFT đó được tạo ra ở trên một mạng lưới blockchain mở, thì NFT đó cũng thừa hưởng đặc tính của mạng lưới là có thể được truy cập tùy ý.
Tính sở hữu: Những người sở hữu NFT có toàn quyền quyết định sở hữu, sử dụng NFT, mua hoặc bán NFT đó.
Tính minh bạch: Mọi hoạt động tạo ra, mua bán đều được lưu lại trên các khối blockchain. Vì thế không sợ bị mua phải hàng lởm hay kém chất lượng.

(Các đặc tính của NFT. Ảnh: Youngacademy).

3. Các sản phẩm NFT

Nghệ thuật số

Với ứng dụng chữ ký số, các sản phẩm nghệ thuật số có thể dễ dàng xác minh chủ sở hữu. Các vấn đề về tác phẩm giả, hay quyền sở hữu sẽ được xử lý gọn ghẽ với công nghệ blockchain.

Ví dụ điển hình của NFT trong nghệ thuật, là một bức tranh kỹ thuật số của Beeple vừa được bán với giá gần 70 triệu đô - lập kỷ lục giá cao nhất cho một tác phẩm NFT.

Bộ sưu tập

Giống như các thẻ đá bóng mà chúng ta hay chơi, thì NBA Top Shot, Sorare, Chiliz là những cái tên đi đầu trong lĩnh vực bán thẻ cầu thủ hay những pha ghi điểm tại NBA cho các dân chơi. Có thể hiểu là bạn có sở hữu cú ghi điểm này của NBA mặc dù bạn không phải là người trực tiếp thực hiện nó.

(Nghe hơi hoang mang @@!).

(Các pha úp rổ được bán trên NBA Top Shots).

Games

Các trò chơi điện tử đã là các dòng code sẵn từ đầu, nên việc đưa các NFT vào các game sẽ vô cùng dễ dàng. Rất nhiều dự án để sử dụng các game làm đòn bẩy phát triển cho dự án NFT. Ví dụ như CryptoKitties là 1 trong những dòng game khá nổi chuyên trao đổi mua bán mèo ảo từ năm 2017.

(Chợ mèo trên CryptoKitties).

Nội dung số

Những content được tạo ra trên mạng xã hội như status hoặc bài share trên mạng xã hội đều có 1 giá trị nhất định (ít nhất là trong mắt ai đó). Tháng 3 vừa rồi, Tweet đầu tiên của nhà sáng lập Twitter được bán với giá 2.5 triệu đô đủ để cho thấy đây là 1 cơ hội tốt trong tương lai với các content creator.

(Tweet đầu tiên trên nền tảng Tweeter được bán với giá 2 triệu rưỡi đô).

Âm nhạc

Các NFT về âm nhạc có thể là những bản thu của nhạc sĩ, hoặc là bản ghi âm từ những show nhạc lớn được ghi lại. Tháng 3/2021, DJ nổi tiếng Steve Aoki đã đấu giá thành công sản phẩm mới nhất trên nền tảng Nifty Gateway với giá 4.29 triệu đô. Điều này cho ta thấy những cái tên nổi trội của ngành âm nhạc cũng đang bắt đầu lấn sân sang NFT, bởi khả năng lưu trữ thông tin trên blockchain sẽ giúp hạn chế vấn đề xâm phạm bản quyền .

(Ảnh bìa từ album NFT của Steve Aoki - Ảnh:artdoneus).

Dịch Covid-19 đã khiến cho doanh thu của lĩnh vực âm nhạc giảm 85% và NFT là cơ hội tuyệt vời để các nghệ sĩ âm nhạc tối ưu hoá lợi nhuận của mình trong khoảng thời gian giãn cách xã hội. Chỉ riêng trong tháng 2/2021, lợi nhuận thu về ước tính là 25 triệu đô cho ngành công nghiệp âm nhạc liên quan đến NFT.

4. Tạo, Mua & bán NFT

Bước 1: Sản xuất ra NFT

Đây là bước khá dễ dàng, với khả năng vẽ hoặc thiết kế đồ hoạ cơ bản thì bạn đã có thể tạo 1 file ảnh jpg & png hoặc thậm chí là thu âm và bán 1 đoạn sound effect nào đó dưới dạng mp4, mp3,... Tóm lại việc tạo ra NFT không yêu cầu kiến thức về blockchain.

(Một trong số ít các công cụ cơ bản có thể tạo ra NFT - Ảnh: "Pinterest").

Bước 2: Tạo 1 ví điện tử & nạp phí

Cân nhắc Metamask hoặc Trustwallet,.. bởi sự uy tín của 2 ứng dụng này. Và để di chuyển các token của bạn trong blockchain thì chúng ta cần phí gas (Đến bước này các bạn nên cân nhắc tại phí rất đắt tuy nhiên nếu bán được thì tiền lời cũng gấp vài lần tiền phí).

(Phí khi bán 1 sản phẩm trên Rabirle).

Bước 3: Chọn nền tảng blockchain

Hiện tại có khá nhiều các nền tảng blockchain nên bạn cần cân nhắc chọn các mạng blockchain có tính thanh khoản cao để bán sản phẩm của mình ví dụ như:

Ethereum (Nổi tiếng nhất và có thanh khoản cao nhất).
Binance Smart Chain.
Tron.
Polkadot.
Cosmos.
....

(Các nền tảng blockchain lớn hiện tại - Ảnh: "Coin98").

Bước 4: Chọn sàn giao dịch tập trung

Chọn xong mạng blockchain thì chúng ta lại chọn các nền tảng giao dịch tập trung tương đương với các mạng blockchain đã chọn:

Ethereum: Opensea, Rarible, Mintable.app,...
Binance Smart Chain: BakerySwap, Binance,...
Polkadot: Efinity,...
Cosmos: interNFT,...
....

(Giao diện của Rabirle - 1 nền tảng trao đổi NFT tập trung).

5. NFT tại Việt Nam

Để bắt kịp với xu hướng của thế giới, Việt Nam cũng có một vài sự kiện nổi bật về NFT như

Tỉ phú Mark Cuban rót vốn cho start up về game blockchain của Việt Nam

(Hình phác hoạ tỉ phú Mark Cuban và số tiền đầu tư 7,5 triệu USD. Ảnh: bsc.news).

Startup game Axie Infinity được thành lập năm 2018 bởi CEO Trung Nguyễn cùng 2 nhà đồng sáng lập khác là Aleksander Leonard Larsen và Jeffrey Zirlin.

Theo đố, vòng rót vốt này có giá 7,5 triệu USD được dẫn dắt bởi Libertus Capital. Ngoài số tiền 7,5 triệu USD của Mark Cuban, còn có Alexis Ohanian - Đồng sáng lập Reddit và John Robinson - Giám đốc điều hành 100 Thieves, một trong những công ty thể thao điện tử giá trị nhất thế giới.

Ban quản trị Viet Art Now cùng ban điều hành dự án Cổng Trời tại lễ công bố hợp tác phát triển NFT Việt Nam

27/4 vừa qua tại Hà Nội, ban quản trị "Viet Art Now", một cộng đồng mỹ thuật gồm 11.000 thành viên. Cùng ban điều hành dự án "Cổng Trời" đã công bố hợp tác phát triển mỹ thuật Việt Nam bằng NFT.

(Họa sĩ tham dự lễ công bố thỏa thuận hợp tác giữa Viet Art Now và Cổng Trời. Ảnh: Nhân dân điện tử).

Theo họa sĩ Phạm An Hải, thành viên sáng lập Viet Art Now, việc kết hợp với nhóm dự án “Cổng trời” để sử dụng công nghệ NFT (Non Fungible Token) đưa các tác phẩm nghệ thuật thành dạng kỹ thuật số sẽ tăng bảo chứng và thêm giá trị cho tác phẩm. Điều này tạo thêm nguồn thu nhập cho tác giả, kích thích thị trường mỹ thuật Việt phát triển, hội nhập quốc tế.

Ngoài ra, theo họa sĩ Đỗ Hiệp, với thực trạng làm giả, làm nhái, sao chép, các nhà đầu tư Việt Nam có xu hướng tìm đến tác phẩm của tác giả đương đại, đang sáng tác, được đăng ký quyền tác giả. Vậy nên có thể thấy NFT là một công nghệ sẽ giúp thúc đẩy kinh tế cũng như bảo vệ được quyền tác giả.

6. Tổng kết

Vậy, NFT có phải là công nghệ của tương lai hay chỉ là bong bóng đầu cơ tức thời? Những thẻ bài và mèo ảo có giá lên đến 30 ETH (~ 2 tỷ VNĐ) có thật sự có giá trị như vậy không hay chỉ là những sản phẩm được đẩy giá lên đến đỉnh và không có thanh khoản. Bạn có thể bấm nút download để sở hữu những file âm thanh hình ảnh đó và cảm thấy mình thông minh hơn hẳn mấy gã ngu chi vài tỷ đồng cho 1 file JPG. Tuy nhiên như đã nói thì đây là vấn đề bản quyền và file ảnh bạn sở hữu không phải là file gốc và chúng thật sự không có giá trị như bản hàng auth đầu tiên. Như người đời thường nói thì "đừng dạy người giàu cách tiêu tiền". Họ có tiền và thay vì hoài nghi, chúng ta hoàn toàn có thể tham gia vào cuộc chơi này với vai trò là một người tạo NFT.

(Bong bóng NFT có thể nổ bất cứ lúc nào. Ảnh: Apollo Magazine).

Ngoài ra không thể phủ nhận tiềm năng trong tương lai của NFT trong việc bảo vệ và định danh quyền sở hữu trí tuệ của những tác phẩm nghệ thuật, hiện đang là vấn đề nhức nhối trên thế giới. Đó là quan điểm của tôi, một newbie mới tham gia tìm hiểu về blockchain. Còn quan điểm của bạn như thế nào? Hãy thoải mái chia sẻ ở phía dưới bình luận.

- Minh Huy-

HUy's blog